تحلیل عملکرد مراکز خدمات‌رسانی به بیماران روان و اثربخشی این اقدامات به مجموعه‌ای از عوامل برون‌سازمانی و محیطی بستگی دارد. فرایند درمان، توانبخشی و حمایت از بیماران روان مزمن به عنوان بخشی از جمعیت‌های آسیب‌دیده و مطرود جامعه، در یک زمینه‌ی محیطی تحقق می‌یابد که در اغلب اوقات فاقد فرصت‌ها و منابع لازم برای حمایت از بیماران روان به عنوان بیمارانی با نیازهای ویژه است. این گروه‌ها غالباً نادیده انگاشته می‌شوند و یا طرد می‌شوند. عوامل محیطی نامساعدی که وضعیت درمان و توانبخشی این گروه‌ها را با دشواری‌های مضاعفی در جامعه همراه کرده است.
بهبود عملکرد و خدمات‌رسانی مراکز توانبخشی بیماران روان تا حدود زیادی به برطرف کردن موانع و مشکلات فوق بستگی دارد. به گونه‌ای که این مراکز تحت تاثیر این عوامل ساختاری عمدتاً خدمات خود را به نگهداری و مراقبت از بیماران روان تقلیل می‌دهند. با این حال با طراحی شکل خاصی از ساختار، برنامه‌ها و ابتکارات به کارگرفته شده در این مراکز می‌توان بخشی از این کاستی‌ها را جبران نموده و از منابع جایگزین برای خدمات‌رسانی بهینه به بیماران روان استفاده نمود.
راهکارهای مرکز امید فردا برای کاهش تاثیر عوامل فوق بر محورهای زیر مبتنی است:
- گسترش فعالیت‌ها و رویکردهای درمانی جامعه محور از طریق تقویت ارتباط بیماران با محیط اجتماعی خارج از مرکز و تردد آزاد بیماران
- آموزش مهارت‌های زندگی و تقویت خودمراقبتی self-care بیماران
- کارآفرینی برای مددجویان مرکز در جهت تامین بخشی از هزینه‌های درمان خود
- تسهیل و کوتاه کردن دوره‌ی درمان و بازگشت مددجویان به جامعه
- تداوم ارتباط مرکز با مددجویان پس از ترخیص
- تکیه بر روش‌های کار تیمی در درمان و توانبخشی بیماران
- آموزش خانواده در جهت پیشگیری، کاهش آسیب‌ها و جلوگیری از بازگشت بیماری
- درمان و توانبخشی مددجویان تحت پوشش مرکز امید فردا با هدف بازتوانی و کمک به بازسازی روابط آنها با خانواده و جامعه در زمینه‌های مختلفی از قبیل روابط بین‌فردی، اجتماعی، شغلی و مهارت های زندگی و سازگاری با شرایط بیماری مجموعه‌ای از فعالیت‌های تخصصی را شامل می‌شود که پلان آن توسط روانپزشک مرکز و با همکاری تیم تخصصی درمانی تنظیم شده و به تناسب هر یک از بخش‌های درمانی و حمایتی، شرح وظایف مشخصی تدوین و اجرا می‌گردد.
- تیم تخصصی درمانی مرکز شامل روانپزشک، پزشک، روان‌پرستار، روانشناس، کاردرمانگر و مددکار است. کلیه اقدامات درمانی در این مرکز از قبیل دارودرمانی، روان‌درمانی، کاردرمانی، توانبخشی و مددکاری زیر نظر روانپزشک (به صورت شبانه‌روزی) به عنوان مسئول فنی مرکز انجام می‌شود. برای این منظور ویزیت‌های روانپزشکی مددجویان به صورت منظم و در هر هفته دو بار (ماهیانه 8 تا 10 مورد) صورت می‌گیرد و نتایج آن در پرونده‌ی روانپزشکی مددجو ثبت می‌گردد.
- پزشک عمومی با حضور تمام وقت در مرکز بطور متوسط دو بار در هفته سلامت جسمی مددجویان را کنترل کرده و در پرونده ثبت می‌نماید و در صورت نیاز بیماران را برای درمان به سایر مراکز درمانی ارجاع می‌دهد.
- روان‌پرستار به همراه بهیار و کمک بهیار به صورت تمام‌وقت در مرکز حضور داشته و به مراقبت از بیماران در پانسیون می‌پردازد و برحسب دستورات روانپزشک و پزشک مرکز عهده‌دار اجرای برنامه‌ی دارویی و درمانی و مراقبت بهداشتی مددجویان است.
- در بخش خدمات روان‌شناختی، روانشناس مرکز روزانه (8 ساعت) کلیه‌ی فعالیت‌های مشاوره‌ای، گروه‌درمانی، انجام تست‌های مختلف، مصاحبه با بیمار و خانواده و خانواده‌درمانی و حضور در ویزیت‌های روانپزشکی را انجام داده و گزارشات این فعالیت‌ها را در پرونده بیماران ثبت می‌نماید.
- با توجه به تاثیرات کاردرمانی در توانبخشی مددجویان، کاردرمانگر به صورت روزانه (8 ساعت) در مرکز حضور داشته و کلیه فعالیت‌های کارگاهی، اجرای برنامه درمانی کارگاهی، نظارت بر فعالیت مربیان، و اجرای صحیح دستورات توانبخشی بیمار و ثبت گزارشات این فعالیت‌ها در پرونده مددجویان را انجام می‌دهد.
- به منظور آماده‌سازی بیمار برای بازگشت به خانواده و جامعه و پیگیری امور مربوط به مراقبت‌های پس از ترخیص و حمایت در منزل مددجویان و حل مسائل و مشکلات اجتماعی، خانوادگی، تحصیلی و شغلی مددجویان و پیگیری نیازها و مسائل آنها در سازمان‌های حمایتی مربوطه، مددکار اجتماعی مرکز به صورت روزانه به فعالیت می‌پردازد.
در ادامه خلاصه‌ای از فعالیت‌ها و اقدامات هر یک از بخش‌های مرکز بیان شده است:
1. میزان پذیرش، ماندگاری و ترخیص مددجویان
مرکز امید فردا بر حسب ظرفیت‌های خود در طی هفت سال اخیر مجموعاً 177 نفر از مددجویان ارجاع شده از سوی بهزیستی و پذیرش آزاد، تحت پوشش خدمات درمانی و حمایتی خود قرار داده است که از این تعداد 120 نفر از آنها به طور نسبی بهبود یافته و از مرکز ترخیص شده‌اند. در طی این سال‌ها بطور متوسط سالانه 25 نفر پذیرش شده و 17 نفر ترخیص شده‌اند. به طور میانگین میزان ماندگاری مددجویان تحت درمان در مرکز در طی این بازه‌ی زمانی 42 نفر بوده است.
2. میزان اشتغال مددجویان
یکی از مشکلات جدی مددجویان در بازگشت به جامعه مساله‌ی اشتغال و خوداتکایی اقتصادی آنها است. با توجه به این ضرورت یکی از مهمترین فعالیت‌های این مرکز تلاش برای اشتغال‌زایی برای مددجویان ترخیص شده از مرکز است. از کل 120 نفر از مددجویان ترخیص شده در طی این سال‌ها 48 نفر معادل 40 درصد از آنها با حمایت مرکز مشغول به کار شده‌اند. علیرغم اینکه بخش زیادی از بیماران روانی مزمن در اثر افزایش سن و طولانی شدن دوره‌ی درمان بخش زیادی از توانایی‌های جسمی و ذهنی خود در زمینه‌ی اشتغال را از دست می‌دهند این آمار و بازگرداندن 40 درصد از مددجویان به اشتغال وکار از دستاوردهای چشم‌گیر این مرکز محسوب می‌گردد.
3. بازگشت و پذیرش مجدد بیماران در مرکز
یکی از ویژگی‌های بیماری‌های روان مزمن با توجه به پروسه‌ی درمانی دشوار و طولانی‌مدت آنها مساله‌ی عود بیماری است که به دلایل مختلفی روی می‌دهد. از بین بیماران ترخیص شده از این مرکز در طی سال‌های فعالیت آن تنها 13 نفر معادل 11 درصد عود بیماری داشته و در مرکز مجدداً تحت درمان قرار گرفته‌اند.
4. میزان خدمات بخش روانپزشکی
یکی از شاخصه‌های کمی نشان‌دهنده‌ی حجم فعالیت‌ها و خدمات روانپزشکی تعداد نفر ویزیت‌های انجام شده در طول سال است. همچنانکه جدول زیر نشان می‌دهد در طول بازه‌ی زمانی 1386 تا 1393 به طور میانگین بر حسب تعداد مددجویان حاضر در مرکز 3386 نفر-ویزیت انجام شده است. به عبارت دیگر در طول این سال‌ها هر مددجو به طور میانگین 153 بار خدمات روانپزشکی دریافت کرده است.
5. میزان خدمات پزشکی
از دیگر فعالیت‌های این مرکز خدمات پزشکی است که بخشی از آن به صورت ویزیت منظم هفتگی (دو بار) بیماران و بخش دیگری از آن از طریق ارجاع مددجویان به مراکز درمانی دیگر انجام می‌شود. این مرکز در طول فعالیت خود تا سال 1393 به طور میانگین بر حسب تعداد مددجویان حاضر در مرکز 3194 نفر ویزیت انجام شده است. به عبارت دیگر در طول این سال‌ها هر مددجو به طور میانگین 144 بار خدمات پزشکی دریافت کرده است.
6. میزان خدمات کاردرمانی
در بخش کاردرمانی در طی بازه‌ی زمانی سال 86 تا 93 در مجموع 1052 جلسه کارگاه در 14 رشته برای مددجویان برگزار شده است که در این جلسات بطور متوسط 11 نفر در هر کارگاه شرکت کرده‌اند.
دیدگاه خود را بنویسید