7. میزان فعالیت‌های مددکاری مرکز
بخش مددکاری مرکز در طول سال‌های فعالیت خود خدمات گسترده‌ای به مددجویان در حوزه‌های آموزشی، رفاهی، حمایتی و مراقبت‌های پس از ترخیص و حل مشکلات خانوادگی، تحصیلی، حقوقی، بهداشتی و درمانی مددجویان ارائه داده است.
8. میزان خدمات بخش روانشناسی
در بخش روانشناسی موارد فعالیت‌های مختلفی از قبیل آموزش به مددجویان به خانواده‌ها، مصاحبه با مددجویان و خانواده‌های آنها، گرفتن تست‌های شخصیت و هوش، خانواده‌درمانی و ارائه مشاوره برای مددجویان انجام می‌شود.
* فعالیت‌های گروه درمانی با مشارکت بخش روانشناسی و مددکاری انجام می‌شود به همین دلیل گزارش این نوع از فعالیت در بخش مددکاری ذکر نشده است.
9. خدمات فرهنگی و آموزشی
علاوه بر خدمات فوق در این مرکز برای آموزش و بهینه‌سازی اوقات فراغت مددجویان امکاناتی از قبیل کتابخانه، بخش فیلم و فعالیت‌های ورزشی و تفریحی در نظر گرفته شده است.
10. دستاوردها و پتانسیل‌ها
1. ارزیابی مثبت از عملکرد مرکز توسط سازمان‌های ناظر
تداوم فعالیت یک سازمان خدمات‌رسانی به بیماران اعصاب و روان مزمن با توجه به دشواری‌ها و موانعی که در جامعه و محیط اجتماعی در رابطه با بیماران روان مزمن وجود دارد یکی از شاخصه‌های نشان‌دهنده‌ی موفقیت نسبی سازمان است. سازمان‌های خدمات اجتماعی همانند دیگر سازمان‌ها همواره از جانب ذی‌نفعان و ناظرین مورد ارزیابی قرار می‌گیرند و ارزیابی‌ها و واکنش‌های آنها نسبت به عملکرد سازمان‌ها در تداوم و چگونگی فعالیت سازمان‌ها موثر است.
در مورد مرکز امید فردا بررسی گزارشات ارزیابی‌هایی که سازمان‌های ناظر (بهزیستی) و سازمان‌های مرتبط با حوزه‌ی خدمات‌رسانی به بیماران روان و سازمان های نماینده‌ی افکار عمومی جامعه (تشکل‌های مردمی مرتبط) از این مرکز در طول سالیان فعالیت آن به طور منظم انجام داده‌اند نشان دهنده‌ی رضایت این سازمان‌ها و موفقیت مرکز امید فردا در دستیابی به اهداف تعریف شده برای آن است.
در طول این سال‌ها سازمان‌های مختلفی از مرکز امید فردا بازدید کرده و دیدگاه‌ها و پیشنهادهای خود را نسبت به این مرکز مطرح کرده‌اند. سازمان بهزیستی به عنوان متولی اصلی ساماندهی و خدمات‌رسانی به بیماران روان مزمن براساس چهارچوب مشخصی به ارزیابی عملکرد مرکز امید فردا پرداخته‌اند. مهمترین محورهای ارزیابی سازمان بهزیستی از مرکز امید فردا شامل نقاط قوت، نقاط ضعف، پیشنهادها و ارزیابی کلی مرکز است.
مهمترین شاخصه‌های ارزیابی مرکز امید فردا از سوی بهزیستی سه محور را شامل می‌شود:
- وضعیت تجهیزات و امکانات مرکز: مکان و فضاهای فیزیکی، امکانات درمانی و بهداشتی، امکانات رفاهی مانند پانسیون، تجهیزات کارگاه‌ها، آشپزخانه و وضعیت تغذیه مددجویان، امکانات تفریحی و ورزشی.
- کیفیت خدمات و برنامه‌های تخصصی: مانند خدمات بهداشتی، درمانی، روانپزشکی، روان‌درمانی، مشاوره، خدمات روانشناسی، کاردرمانی و خدمات مددکاری اجتماعی.
- کیفیت عملکرد پرسنل مرکز: براساس شاخصه‌هایی مانند سطح تخصص و تناسب آن با وظایف محوله، مدت زمان و چگونگی حضور در مرکز، کافی بودن تعداد پرسنل نسبت به تعداد مددجویان تحت پوشش، نظم در ثبت گزارشات عملکرد واحدهای مختلف و پرونده‌های مددجویان، رابطه‌ی تخصصی و عاطفی مناسب پرسنل با مددجویان و میزان رضایت مددجویان و خانواده‌های آنها از عملکرد پرسنل.
بررسی این اسناد نشان می‌دهد تمامی 33 مورد گزارش ارزیابی سازمان بهزیستی از عملکرد مرکز امید فردا، برحسب محورهای فوق مثبت بوده و در این 33 مورد گزارش تنها یک مورد به نقاط ضعف مرکز اشاره داشته‌اند که این نقاط ضعف به موارد شکلی مانند «عدم اشاره به بیماران روان مزمن در تابلوی مرکز»، «ادغام پرونده‌های پزشکی، مددکاری و روانشناسی»، و «نقص پرونده‌های کاردرمانی» آن هم در اوایل کار مرکز (26/9/1386) اشاره شده است و به جز این استثناء تمامی گزارشات ارزیابی بهزیستی نشان دهنده‌ی رضایت بازدیدکنندگان از عملکرد موفق بوده است.
علاوه بر آن بازدید نماینده‌ی سازمان‌های بین‌المللی مانند سازمان بهداشت جهانی (WHO) و انجمن امور خانواده‌ی ایتالیا (AIFO) حاکی از موفقیت مرکز در خدمات‌رسانی به مددجویان است.
یکی از پیشنهادهای اصلی بازدیدکنندگان از مرکز که نشان‌دهنده‌ی دغدغه و آگاهی آنها نسبت به عملکرد مرکز است داشتن یک ساختمان دائمی با تجهیزات و کاربری مناسب‌تر برای توسعه‌ی خدمات و فعالیت‌های مرکز است. به عنوان مثال معاون استاندار تهران و فرمانداران شهر تهران و شمیرانات در جریان بازدید خود از مرکز در سال 1391 به ضرورت این امر و قول مساعدت در این زمینه اذعان داشته‌اند.
2. بهبود نسبی مددجویان ترخیص شده
یکی از معیارهای ارزیابی عملکرد سازمان‌های خدماتی، میزان رضایت و تغییرات هدفمند ایجاد شده در وضعیت مشتریان یا ذی‌نفعان آن سازمان‌ها است. در مورد ارزیابی عملکرد سازمان‌های خدمات‌رسانی به بیماران روان مزمن و تغییرات ایجاد شده در آنها در اثر عملکرد این سازمان‌ها به دلیل دشواری‌ها و پیچیدگی‌های مربوط به ماهیت بیماری‌های روان مزمن و مداوای آنها، اتفاق نظر چندانی وجود ندارد و در این زمینه شاخصه‌های کمی اعتبار چندانی ندارد. با این حال بر اساس شاخصه‌های جهانی، احتمال مداوای بیماران روان بین 10 تا 15 درصد است. در مورد مرکز امید فردا بر اساس عواملی مانند رضایت بیمار و خانواده‌ی او، رضایت سازمان بهزیستی و درصد پایین بازگشت بیماران به مرکز و تغییرات محسوس ایجاد شده در وضعیت بیماران ترخیص شده بخصوص در مورد بیماران دارای اختلال شخصیت، داده‌های موجود نشان دهنده‌ی آن است که بین 25 تا 30 درصد از بیماران ترخیص شده از مرکز بهبود یافته و آمارهای جمعیت پذیرش شده و ترخیص شده از مرکز در طی این سال‌ها نشان می‌دهد در حدود 68 درصد از بیماران پذیرش شده در مرکز با بهبود و رضایت نسبی ترخیص شده‌اند.
3. کسب رتبه‌ها و تقدیرنامه‌ها
یکی از معیارهای موفقیت سازمان‌های خدماتی، تقدیرنامه‌ها و رتبه‌هایی است که از طرف سازمان‌های مرتبط با حوزه‌ی مسئولیت و فعالیت‌های خود دریافت می‌کند. از این لحاظ همچنانکه جدول زیر نشان می‌دهد مرکز امید فردا در مجموع دو بار از سوی سازمان بهزیستی استان تهران و شهرستان کرج بالاترین رتبه را از لحاظ کیفیت خدمات فنی در بین مراکز غیردولتی بیماران روان مزمن دریافت نموده است. همچنین مرکز امید فردا با توجه به مشارکت فعال در سمینارها، نمایشگاه‌ها و مناسبت‌های مربوط به خدمات اجتماعی و درمانی مربوط به بیماران روان مجموعاً 16 بار از سوی سازمان‌های مختلفی مانند بهزیستی، شهرداری تهران، سازمان آموزش فنی حرفه‌ای، صدا و سیما، و سازمان‌های غیردولتی مرتبط مورد تقدیر قرار گرفته است.
4. توانمندسازی مددجویان
موفقیت‌های سازمان‌های درمانی و توانبخشی در تاثیراتی که بر مددجویان دارند نمود می‌یابد. توانبخشی مددجویان و تلاش برای بازگشت آنها به جامعه از اهداف مراکز جامع توانبخشی بیماران روان مزمن است. در این زمینه مددجویان تحت پوشش امید فردا در موارد مختلفی بازتوانی شده و درعرصه‌ی عمل توانمندی‌های خود را در قالب خلق آثار و ارائه‌ی آن در نمایشگاه‌های متعدد نشان داده‌اند به گونه‌ای که محصولات آنها در نمایشگاه‌های مختلف مورد تقدیر قرار گرفته است.
همچنین توانمندسازی برخی از مددجویان برای ادامه‌ی تحصیل، کارآفرینی و آموزش مهارت‌های حرفه‌ای به آنها به گونه‌ای که از طریق کار خود درآمد کسب نموده و به استقلال نسبی دست یابند از دیگر شاخصه‌های توانمندسازی مددجویان مرکز است که در زمینه‌هایی مانند گلیم‌بافی، مهارت‌های حرفه‌ای کامپیوتر و ... با موفقیت همراه بوده است.
5. فعالیت مرکز در منطقه مسکونی مرکزی شهر و اصلاح نگرش‌های منفی جامعه نسبت به بیماران روان
بیماران روان به مثابه یکی از محرومترین گروه‌های طرد شده جامعه به دلیل باورها و نگرش‌های غیر علمی و نادرست از جامعه جدا شده و غالباً در حاشیه‌هایی به دور از متن زندگی اجتماعی نگه‌داشته می‌شده‌اند. بر اساس همین نگرش‌ها بیماران روان را در مناطق حاشیه‌ای و خارج از مناطق مسکونی نگهداری می‌کرده‌اند در حالی که اساس اقدامات و برنامه‌های درمانی و توانبخشی باید به بازگرداندن آنها به جامعه متکی گردد.
یکی دیگر از ویژگی‌های حائز اهمیتی که نشان دهنده موفقیت این مرکز است حضور و فعالیت آن در منطقه مسکونی و مرکز شهر تهران است که در طی این سالیان فعالیت نه تنها هیچ گونه نارضایتی و تعارضی بین فعالیت‌های مرکز و زندگی شهروندان و همسایگان به وجود نیامده است بلکه با تردد آزاد مددجویان مرکز و حضور آنها در فضاهای عمومی و اجتماعی شهر، این مرکز در کاهش استیگما، نگرش‌های کلیشه‌ای، طرد کننده، تعصب‌آمیز نسبت به بیماران روان تاثیرگذار بوده است.
این امر در راستای نیل به هدف نهایی فرایند درمان و توانبخشی بیماران روان یعنی بازسازی روابط آنها با جامعه و بازگشت آنها به زندگی اجتماعی است.
6. نیازهای مرکز
با توجه به تداوم فعالیت‌های مرکز و تجربه‌های اندوخته‌ی آن و موفقیت‌هایی که در ارائه‌ی خدمات به مددجویان داشته است، پتانسیل‌های بسیار مناسبی برای توسعه‌ی کمی و کیفی فعالیت‌ها و خدمات مرکز امید فردا وجود دارد. با این حال در حال حاضر عوامل زیر مانع از بهره‌وری بیشتر از پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های این مرکز شده است:
- فقدان ساختمان دائمی، استیجاری بودن و بی‌ثباتی ناشی از آن که می‌تواند در تداوم و اثربخشی فعالیت‌های مرکز اختلال ایجاد کند.
- ناکافی بودن فضاهای فیزیکی (محدود بودن سرانه‌ی فضاهای فیزیکی در مقایسه با استانداردهای متعارف) مانند فضای استراحتگاهی، فضای فیزیکی مناسب برای اختصاص حریم خصوصی برای مددجویان، فقدان فضای کافی برای برگزاری کارگاه‌ها به تفکیک نوع کارگاه، فقدان فضاهای ورزشی، فقدان فضای کافی برای توسعه‌ی سایت کامپیوتر، سالن غذاخوری، فقدان حیاط و فضای سبز کافی، سردخانه و انبار مناسب نگهداری مواد غذایی و دارو و وسائل و موارد دیگر
- نامناسب بودن کاربری فضاهای ساختمان فعلی مرکز از لحاظ طراحی و معماری استانداردهای رفاهی و ایمنی.
- عدم امکان تخصیص فضا بر حسب نوع بیماری، سن و ویژگی‌های خاص هر گروه از مددجویان و ناهمگن بودن آنها.
- فقدان فضاها و منابع لازم برای توسعه کارگاه های کارآموزی و اشتغال
- فقدان منابع و امکانات لازم برای ایجاد خانه‌های بین راهی
7. چشم‌انداز آتی مرکز
با توجه به تقاضاهای فزاینده برای خدمات درمانی و توانبخشی برای بیماران اعصاب و روان و دستاوردها و پتانسیل‌هایی که مرکز امید فردا با تکیه بر نیروی انسانی مجرب و متعهد و تجربه‌ی اندوخته‌ی سال‌های فعالیت در این زمینه، مرکز امید فردا چشم‌انداز آتی خود را بر تجهیز و توسعه‌ی فعالیت‌ها و خدمات خود قرار داده است. بدین منظور طراحی و احداث یک مجتمع دائمی مبتنی بر استانداردهای متعارف برای دستیابی به اهداف زیر مدنظر است:
- افزایش سطح پوشش خدمات‌رسانی به بیماران روان مزمن با توجه به سطح پوشش بسیار محدود کنونی، تقاضاهای فزاینده و پاسخگویی به بخشی از لیست انتظار مددجویان.
- برنامه‌ریزی و توسعه‌ی اقدامات و برنامه‌های پیشگیرانه به منظور شناسایی، جذب و خدمات‌رسانی به مددجویان با کوتاه کردن فرایند طولانی و پرهزینه‌ی درمان و توانبخشی بیماران روان.
- گسترش پوشش خدمات مرکز برای گروه‌های مختلف اختلالات و بیماری‌های روان و حرکت در جهت تبدیل مرکز به یک پلی‌کلینیک بیماری‌های اعصاب و روان با توجه به درهم‌تنیدگی و ارتباط نزدیک آسیب‌ها و بیماری‌های روانی و اجتماعی.
- حرکت در جهت سیاست‌ها، برنامه‌ها و اقدامات فراگیر یا ادغامی (INCLUSIVE) با طراحی فعالیت‌های نظارت‌شده در جهت افزایش ارتباط و سازگاری بیماران روانی با جامعه از طریق طراحی مراکز و فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی مانند مراکز کارآفرینی با مشارکت افراد توان‌یاب و سایر اقشار جامعه.
دیدگاه خود را بنویسید