کمتر کسی را می‌توان یافت که در طول زندگی خود با افرادی که برای جلب توجه دیگران دست به هر کاری می‌زنند یا به اصطلاح "خودشیرینی" می‌کنند مواجه نشده باشد، اما زمانی که این مساله زیاد تکرار شده و تنها عامل اعتمادبه‌نفس شخص محسوب شود باید به واکاوی و راه‌های مقابله با آن پرداخت.

همه افراد تا حدودی به اطرافیان خود وابستگی دارند، اما زمانی که این امر حالت افراطی به خود گرفته و بیمار گونه باشد می‌تواند نشان از اختلال شخصیت وابسته در فرد باشد. بدیهی است که شخصیت آدم‌ها با یکدیگر متفاوت بوده و کمتر پیش می‌آید که دو نفر از نظر رفتاری شبیه هم باشند که این تفاوت را می‌توان در محافل فامیلی و دوستانه به خوبی مشاهده کرد. یکی بد خلق‌وخو، دیگری ساکت، آن یکی شر و شور و دیگری پر هیجان است، اما افرادی هم وجود دارند که برای مورد توجه قرار گرفتن به خودشیرینی و گاه ضایع کردن دیگران دست می‌زنند.

افرادی که صفت خودشیرینی را در پرونده اخلاقی خود دارند با استفاده از واژه‌ها و ابزارهای مختلف سعی در جلب توجه دیگران یا بزرگ و کوچک کردن افراد دارند، زیرا دوست دارند هرجا که هستند شاخص بوده و به نظر بیایند. یکی از آرزوهای طبیعی هر انسان مقبولیت و پذیرفته شدن توسط دیگران است، اما زمانی که از حالت نرمال خارج شود بیمارگونه است و نیاز به واکاوی شخصیت و راه‌های مقابله دارد.

رابطه خودشیرینی و اختلال شخصیت وابسته

شخصیت الگوی پایدار و فراگیری است که رفتار فرد را پس از بلوغ در برمی‌گیرد، اما ممکن است گاهی این شخصیت جنبه اختلال پیدا کند. شخصیت افراد تعیین کننده تطابق آن‌ها با محیط است؛ شیوع اختلالات شخصیت در جامعه بین ۱۰ تا ۲۰ درصد است و افراد مبتلا به اختلال شخصیت ممکن است در کار، عشق ورزیدن، زندگی زناشویی و تحصیلات دچار مشکل شوند. چنین افرادی بیش از دیگران مستعد اختلالات روانپزشکی مانند سوءمصرف‌ مواد، اختلالات خلقی و اضطرابی هستند، در صورتی که این افراد همزمان دچار مشکلات جسمی نیز باشند میزان بهبودی آن‌ها درمقایسه با افراد غیرمبتلا به اختلال شخصیت به مراتب کمتر است.

برخی افراد تمایل زیادی به خودشیرینی کردن دارند و این خصلت می‌تواند نشان از وابستگی بیش‌از اندازه به دیگران باشد. خودشیرینی کردن می‌تواند نوعی خودشیفتگی پنهان باشد که فرد برای مورد تایید قرار گرفتن از سوی دیگران خود را در ظاهر متواضع نشان می‌دهد و اگر این امر زیاد تکرار شده و تنها عامل اعتمادبه‌نفس فرد باشد بطوری که در انجام کارهایش دچار مشکل شود باید برای درمان و مقابله با آن به روانپزشک مراجعه کند.

یکی از علل خودشیرینی کردن عدم رشد کافی فردیت و استحکام شخصیت این افراد است زمانی که خودشیرینی کردن پاسخگوی نیازشان نباشد دچار استرس شده و احساس عدم امنیت می‌کنند.

نشانه‌های اختلال شخصیت را بشناسید

اختلالات شخصیت، اختلالات دراز مدتی هستند که از سنین نوجوانی و اوایل بزرگسالی آغاز می‌شوند و علائم ژنتیکی و محیط نیز هر دو بر شخصیت افراد تاثیر می‌گذارند. معیار اصلی برای تشخیص اختلال شخصیت، سازگاری و انعطاف‌پذیری ناکافی در مقابل محیط است به‌طوری که باعث اختلال در عملکردهای مختلف فرد می‌شود.

برای تشخیص اختلال شخصیت، فرد باید حداقل در دو حوزه از چهار حوزه شناخت، خلق، روابط بین فردی و کنترل تکانه‌ها (توانایی کنترل رفتار‌ها در مواجهه با محرک‌ها) مشکل داشته باشد. اختلال شخصیت وابسته شایع‌ترین اختلال شخصیت در جامعه است و این نوع اختلال شخصیت شیوع ۶ درصدی در جامعه داشته و در زنان بیشتر از مردان مشاهده می‌شود.

چنین افرادی نیاز به مراقبت شدن توسط دیگران دارند و این نیاز آن‌ها را به سمت اطاعت از دیگران می‌کشاند، زیرا همیشه نگران جدایی هستند و ممکن است در تصمیم گیری‌های روزمره در غیاب اطمینان بخشی دیگران ناتوان باشند.

خودشیرینی و نیاز مفرط به تملق و چاپلوسی

شاید در اطراف خود کسانی را دیده باشید که تمایل زیادی به خودشیرینی کردن و جلب توجه دیگران داشته باشند که این امر شاید در شخصیت وابسته دیده شود. این افراد قادر به ابراز مخالفت خود نیستند چرا که نگران از دست دادن حمایت و تایید دیگران در صورت ابراز نظر مخالف هستند. گاهی اوقات این اشخاص حاضرند برای جلب حمایت دیگران به انجام کارهایی که برای خود آن‌ها خوشایند نیست، بپردازند. چنین افرادی به توانایی‌های خود اطمینان ندارند و اعتمادبه‌نفس پایینی دارند. گاهی این نیاز مفرط به تایید شدن آن‌ها را به سمت تملق و چاپلوسی می‌کشاند و ممکن است در ابراز خشم نیز مشکل داشته باشند و سالیان متمادی عواملی را که سبب آزارشان می‌شود، تحمل کنند.

واقعیت را پذیرفته و درمان را جدی بگیرید

اصولا افرادی که اعتماد به نفس پایین داشته و قدرت مخالفت و طرد شدن از سوی دیگران را ندارند مبادرت به خودشیرینی می‌کنند و خیلی اوقات این خصلت سبب آزار خود فرد هم می‌شود، زیرا سعی در انجام کارهایی دارند که خلاف باور و میل آنهاست، اما سبب جلب توجه دیگران می‌شود.

این افراد بیش‌از سایرین مستعد ابتلا به اختلالات خلقی و اضطرابی هستند و خیلی اوقات نیز ممکن است علائم افراد در حدی باشد که تشخیص اختلال شخصیت وابسته برای آن‌ها مطرح نباشد، اما معیارهای خفیف‌تری داشته باشند که درحوزه‌های مختلف زندگی آن‌ها را با مشکل مواجه کند.

اولین قدم در درمان موفقیت‌آمیز این اختلال احساس نیاز خود فرد به کمک گرفتن از روانپزشک است. پس از ورود به درمان، روش‌های مختلف اعم از دارو درمانی در صورت وجود اختلالات همزمان مانند اضطراب و افسردگی و درمان‌های غیر دارویی مانند آموزش قاطعیت، رفتار درمانی، گروه درمانی و خانواده درمانی و درمان‌های شناختی –رفتاری و تحلیلی برای فرد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته به کار برده می‌شود.

بدیهی است که تغییر شخصیت مستلزم کار طولانی و اصولی و همه جانبه است و خود فرد باید این واقعیت را بپذیرد که برای کمک به خودش باید اراده کرده و از راه‌های درمانی که یک روانپزشک در اختیار او قرار می‌دهد، استفاده کند. در طول مدت درمان، فرد منابع اعتمادبه‌نفس را در خود پیدا کرده و افکار ناکارآمد را درباره توانایی‌های خود با کمک درمانگر شناسایی و با استفاده از روش‌های مختلف آن باور‌ها را به چالش می‌کشاند.

گاهی برخی از افراد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته به درمان‌های عمیق‌تری نیاز دارند تا الگوهای ناسازگاری خود را که بطور تکاملی با آن‌ها همراه شده، شناسایی کنند و با تجربه جدیدی که درکنار درمانگر به دست می‌آورند مشکلات خود را حل کنند.