بیماری ناشی از کرونا ویروس جدید ۲۰۱۹ (کووید-۱۹) اولین‌بار در اواخر سال ۲۰۱۹ در شهر ووهان چین ظاهر شد و به سرعت در سراسر چین و تقریباً در تمام کشورهای جهان گسترش یافت.
این ویروس به دلیل قابلیت انتقال زیاد، حتی در صورتی که فرد بدون علامت باشد، می‌تواند سرایت کند. تعداد بسیار بالای موارد ابتلا و میزان زیاد مرگ‌ومیر منجر به مشکلات روانی مانند استرس، اضطراب و افسردگی در بین کادر پزشکی و همچنین در جامعه شده و وحشت عمومی ناشی از شیوع ویروس کرونا، علائم اضطراب را افزایش داده است.
این علائم در واقع پاسخ محافظتی طبیعی بدن در برابراسترس ناشی از بیماری همه‌گیر است. سیستم پاسخ به استرس می‌تواند دو جنبه مثبت و منفی داشته باشد. با وجود این‌که سیستم پاسخ به استرس، باعث ایجاد علائمی می‌شود، می‌تواند با افزایش سازگاری، مزایای بلندمدتی برای افراد داشته باشد. بنابراین، پاسخ به استرس تا حدودی یک مکانیسم ضروری و مفید است.
البته اضطراب مفرط و دائمی یک مشکل ناتوان کننده است که رنج قابل‌توجهی را برای فرد و اطرافیانش ایجاد می‌کند. همچنین اضطراب می‌تواند باعث علائمی مانند تب، تعریق، تنگی نفس و … شود و به دلیل این‌که این علائم با علائم بیماری کووید-۱۹ مشترک است، می‌تواند برای افراد گیج‌کننده باشد. به علاوه، اضطراب می‌تواند باعث تغییرات فیزیولوژیک و تضعیف سیستم ایمنی شود و بدن را در برابر عوامل بیماری‌زا، آسیب‌پذیر کند.
به نظر می‌رسد همه‌گیری سندروم حاد تنفسی (کرونا ویروس) فعلی، تاثیری فراتر از تصور می‌شد بر سلامتی می‌گذارد كه پیامدهای جدی روان‌شناختی گزارش شده، نظیر اختلال هراس ناشی از كرونا از آن جمله‌اند. با این وجود، داده‌های تجربی در مورد ارتباط بین اختلال هراس و کرونا ویروس هنوز كافی نيست و نتايج متناقضی را نشان می‌دهد.
این مسئله بیش از هر چیز ممکن است بر خلاف آن چه مشاهده می‌کنیم به نظر برسد زیرا که پیامدهای تنفسی کووید 19 به خوبی شناسایی شده و حملات پانیکی که ممکن است رخ دهند یک جزء تنفسی مشخص دارند. صرفنظر از درستی يا نادرستی، در همه رسانه‌ها برای توصیف واکنش مردم از واژه‌ی هراس استفاده شده است، هم چنین برای توصیف رفتارهای نامناسبی مانند رها کردن حیوانات و خرید هراسناک به کار رفته است و گاهی از واژه هیستری جمعی نیز برای توصیف رفتارهای مردم استفاده شده است.
داده‌های مجلات روان پزشکی از ارتباط هراس به معنای یک اختلال روان‌شناختی با پاندمی فعلی خبر می‌دهند. از جمله سایر اختلالات اضطرابی که خطر بروز آنها به خوبی پیش‌بینی می‌شود اختلال پس از سانحه (ptsd) یا اختلال وسواسی-جبری است. ارزیابی‌ها از اختلالات اضطرابی نیز با استفاده از 7 مقیاس اختلال اضطراب فراگیر انجام شده است.
بنابراین اختلال هراس به عنوان یک پیامد فوری یا طولانی مدت از همه‌گیری فعلی تعيين شده است این حالت به چند دلیل متناقض به نظر می‌رسد. از یک سو علائم شبه سرفه و تنگی نفس در فرکانس‌های بالا ظاهر می شود. (به 59 تا 80 درصد و 31 تا 50 درصد) و به طور بالقوه توسط بیماران به عنوان نشانه‌های در معرض خطر تکامل نامطلوب کووید 19 به سمت سندروم دیسترس حاد تنفسی1 (ARDAS) شناسایی می‌شوند.
از دیدگاه آسیب‌شناسی روانی، علت شناسی و عوامل پایداری اختلال هراس با “هشدارهای کاذب“ شرطی2 مرتبط است که با تفسیرهای فاجعه بار تغییرات فیزيولوژیکی مانند ریتم تنفسی، احساسات مرتبط است. سندروم داکوستا یکی از پیشگامان توصیف حملات هراس است که با احساسات ناخوشایند مثل سرگیجه، تنگی نفس، تپش قلب، تنگی قفسه سینه و اضطراب همراه می‌شود.
در سال 1895 فروید توضیح داد که (یادآوری یک حمله ی اضطرابی، در حقیقت ترس از وقوع مجدد رويدادي است که فرد قبلا با آن مواجه شده است، به ويژه در شرایطی که معتقد است نمی تواند از آن فرار کند) این توضیحات تا حدودی زیربنای نظریه‌های اولیه اختلال هراس به عنوان وضعیتی که با ترس از “ترسیدن” در مدل هایی که از شرطی‌سازی کلاسیک براساس شرطی‌سازی کنشگر مشتق شده است. اهمیت مولفه‌ی تنفسی در اضطراب به صورتی کلی و در اختلال هراس به صورت خاص به خوبی شناخته شده است. ارتباط بین شدت تهویه هوا، تنگی نفس و ترس از خفگی نیز مثبت ارزیابی شده است.
تحقیقات قابل‌توجهی که در مورد نقش تاب‌آوری در شرایط مختلف انجام شده، نشان می‌دهد که تاب‌آوری می‌تواند به افراد در مواجهه با ناملایمات استرس‌زای زندگی کمک کند و با تعدیل موقعیت‌های استرس‌زا، مهارت‌های حل مسئله را افزایش دهد. با این وجود، پیشگیری از اضطراب در بین افراد، آموزش اصول بهداشتی به آنها و حفظ آرامش موضوع مهمی است که نباید آن را از نظر دور داشت. و با آموزش این اصول از اضطراب پیشگیری کرد چون پیشگیری بهتر از درمان است.
- سندروم دیسترس حاد تنفسی: سندروم زجر تنفسی حاد زمانی به وجود می‌آید که مایعات در کیسه‌های هوایی ریز و انعطاف‌پذیر در ریه‌ها جمع می‌شوند. مایع مزبور مانع از پر شدن ریه‌ها با میزان کافی هوا می‌گردد و سبب می‌شود تا هوای کافی وارد ریه‌ها نشده و در نتیجه اکسیژن کمتری وارد خون می‌شود.
- شرطی شدن:شرطی شدن یک فرآیند رفتاری است که به موجب آن یک پاسخ در یک محیط معین قابل پیش بینی می‌شود و با تقویت یک محرک پاسخ دلخواه بدست می‌آید.
منابع:
Predictors of Persistence of Anxiety, Hyperarousal Stress, and Resilience During the COVID-19 Epidemic A National Study in Iran
Panic and pandemic: Narrative review of the literature on the links and risks of panic disorder as a consequence of the SARS-CoV-2 pandemic 6 august 2020 Elsevier
