توانبخشی بیماری های اعصاب و روان و گام‌های اصلی آن

منظور از توانبخشی چیست؟

توانبخشی به عنوان “مجموعه ای از مداخلات طراحی شده برای بهینه سازی عملکرد و کاهش ناتوانی در افراد دارای شرایط سلامت در تعامل با محیط” تعریف می شود.

به زبان ساده، توانبخشی به کودک، بزرگسال یا سالمند کمک می کند تا در فعالیت های روزمره تا حد امکان مستقل باشد و مشارکت در آموزش، کار، تفریح و نقش های معنادار زندگی مانند مراقبت از خانواده را ممکن می‌سازد. توانبخشی از طریق مشارکت با خود فرد و خانواده‌اش برای رسیدگی به شرایط بهداشت روانی اساسی و علائم آنها، اصلاح محیط برای مطابقت بهتر با نیازهایشان، استفاده از محصولات کمکی، آموزش برای تقویت خودمدیریتی انجام می‌شود. به‌گونه‌ای ایمن و مستقل این استراتژی‌ها با هم می‌توانند به یک فرد کمک کنند که افراد پس از دوره درمانی بتوانند بهتر به نیازهایشان رسیدگی کنند و بر مشکلات فکر کردن، دیدن، شنیدن، برقراری ارتباط، غذا خوردن یا حرکت کردن غلبه کند.

خدمات توانبخشی بیماران اعصاب و روان چیست؟

افراد مبتلا به بیماری روانی و سایر نگرانی های روانپزشکی گاهی اوقات در جنبه های مختلف زندگی خود از جمله محیط های کاری، زندگی، اجتماعی و یادگیری به کمک نیاز دارند. یکی از رویکردهایی که می تواند به این افراد در مدیریت علائم بیماری‌های اعصاب و روان و بهبود این بیماری‌ها کمک کند، به عنوان توانبخشی روانی اجتماعی شناخته می شود.

در این راستا رسالت موسسه توانبخشی امید فردا درمان و توانخشی جامع بیماری های اعصاب و روان جهت کمک به بهبودی بیماران از مشکلات روانی طولانی مدت است. این نوع خدمات به افرادی کمک می‌کند که هنوز برای کنار آمدن با زندگی روزمره یا کنار آمدن با افراد دیگر مشکل دارند. هدف آن کمک به شما برای مقابله با مشکلات، بازگرداندن اعتماد به نفس وتا حدامکان ایجاد یک زندگی مستقل است.

زمانی که افراد برای طولانی مدت دچار بیماری و اختلال در سلامت روان باشند، مواجهه طولانی مدت با این نوع بیماری، ممکن است بیرون آمدن از خانه و انجام کارهای روزمره را نیز برای آنها سخت کند.

در امید فردا هدف اصلی در خدمات توانبخشی و بازیابی سلامت روان، ایجاد تغییر مثبت در زندگی مراجعان است و از طريق ایجاد پیوندها و استراتژی‌های ضروری، از ادغام مجدد فرد در جا معه گسترده‌ترحمایت می‌کند.

مدل درمان و توانبخشي بيماران اعصاب و روان مبتنی بر یک رویکرد یکپارچه است که به موجب آن خانواده، کاربران خدمات، کمیسیون‌ها و مراقبین در توانبخشی و بهبودی فرد دخیل هستند. تیم توانبخشی شامل روانپزشکان، پرستاران، کاردرمانگران، روانشناسان و مددکاران اجتماعی است.

چرا توانبخشي ضروري است؟

افراد مبتلا به بیماری‌های روانپزشکی شدید و مزمن مانند اختلال دوقطبی و اسکیزوفرنی ممکن است به دلیل شرایط خود ناتوان ذهنی باشند و برای کسب مهارت‌های اولیه نیاز به توانبخشی داشته باشند. در مورد اختلالاتی مانند عقب ماندگی ذهنی، فرآیندی از سازگاری برای کمک به بیماران برای یادگیری مهارت های لازم برای عملکرد روزانه دنبال می شود.

گفته می شود فردی که پس از شروع بیماری روانی باید مهارت های خود را دوباره بیاموزد، تحت یک فرآیند توانبخشی قرار می گیرد. فردی که به دلیل بیماری روانی مهارت های خاصی را کسب نکرده است، باید برای اولین بار آن مهارت ها را بیاموزد. کارشناسان به این فرآیند به عنوان توانبخشی اشاره مي‌كنند.

هدف فرآیند توانبخشی کمک به بیمار برای توسعه مهارت های اجتماعی و فکری است که آنها برای ادغام با جامعه اصلی به آن نیاز دارند. این به فرد کمک می کند تا نقش معناداری برای خود، در خانه و محل کار پیدا کند. توانبخشی با ایجاد فرصت ها، جلوگیری از انگ و تبعیض از بیمار حمایت می کند. تلاش موسسه توانبخشی امید فردا بازگرداندن افراد به جامعه است، به گونه‌ای که از طریق کاردرمانی با یادگیری مهارت‌های شغل یابی و سایر آموزش‌ها بتوانند در جامعه حضور پررنگ‌تری ایفا کنند و به عنوان یک فرد موثر در جامعه دیده شوند.

بیمارانی که برای اختلالات سلامت روان خود تحت درمان قرار گرفته اند را می توان به طور کلی به دسته های زیر طبقه بندی کرد:

افرادی که پس از درمان احساس بهتری دارند، اما بیماری آنها تأثیری بر عملکرد آنها می گذارد (مثلاً کاهش مهارت های شناختی)
افرادی که می توانند به طور مستقل عمل کنند، اما به دلیل شرایط خود، ویا برچسبي که با آن مواجه هستند، روحیه خود را تضعیف کرده و یا تسلیم شده اند.
افرادی که تونايي عملکرد مناسب دارند، اما محدوديت‌هاي محيطي فرصت کافی برايشان فراهم نكرده است.
افرادی که به دلیل یک نوع شدید بیماری از کار افتاده اند. (این تعداد بسیار کمی از تمام افرادی است که به بیماری‌های روانی مبتلا هستند)

روانپزشک یا متخصص توانبخشی بيماري‌هاي اعصاب و روان،‌ارزیابی می‌کند که هر بیمار به کدام یک از دسته بندی های بالا تعلق دارد.

اغلب بیماری‌های روانی مزمن در سنین 18 تا 25 سالگی شروع می‌شوند. این دوره زمانی است که بیشتر افراد اهداف مشخصی برای زندگی تعیین می‌کنند و برای دستیابی به آنها تلاش می‌کنند. هنگامی که فردی به یک بیماری روانی شدید مبتلا می شود، ماه ها یا سال‌ها فاصله دارد که در طی آن قادر به تحصیل یا کار نیست. اگر فرصت درمان از آنها سلب شود، وضعیت بدتر می‌شود. گاهی اوقات، دوستان و خانواده آنها ممکن است بیش از حد انتقادی یا بیش از حد محافظ باشند. این امر به ناتوانی ناشی از بیماری آنها می افزاید.

فرايند توانبخشي جامع بیماری های اعصاب و روان

فرآیند كلي توانبخشی بر موارد زیر متمرکز است:

ارزیابی توانایی‌های فرد (مهارت ها، نقاط قوت و توانایی‌های او)
پذیرش محدودیت های ناشی از بیماری
با درک کامل این جنبه ها، یک متخصص آموزش دیده می‌تواند تشخیص دهد که بیمار به چه حمایتی نیاز دارد تا بتواند به زندگی عملکردی خود بازگردد.

فرآیند توانبخشی معمولاً با صحبت روانپزشک یا سایر متخصصان سلامت روان با بیمار و خانواده شروع می‌شود تا نقاط قوت و علایق بیمار را بیابد. در این مرحله، آنچه بیش از همه مورد نیاز است این است که خانواده درک و انتظارات واقع‌بینانه‌ای از توانایی‌های فرد داشته باشد. به عنوان مثال، یک فرد مبتلا به یک بیماری روانی شدید ممکن است نتواند اجتماعی شود یا در انواع خاصی از وظایف عمل کند. خانواده به جای تحت فشار قرار دادن آنها برای انطباق با انتظارات خود، باید این را درک کنند.

همچنین نقش خانواده در مواجهه با بیماران نیز بسیار مهم است. هنگامی که خانواده مهارت‌ها و محدودیت‌های فرد را درک می‌کنند، ممکن است تشخیص دهند که فرد می‌تواند زندگی شاد و رضایت‌بخشی را بر اساس ترجیحات خود و با مجموعه‌ای از انتظارات متناسب با شرایط او داشته باشد. ( برای مطالعه نقش خاواده در پیشگیری از خودکشی کودکان اینجا را بخوانید.)

در برخی موارد، روانپزشک یا سایر متخصصان سلامت روان ممکن است بارها و بارها با فرد ارتباط برقرار کنند و مشکلاتی را که بیمار با آن مواجه است و دیدگاه خانواده نسبت به بیماری فرد را درک کنند. سپس روانپزشک می تواند به آنها کمک کند با وجود محدودیت‌های ناشی از بیماری روانی، زندگی بهتری را تصور کنند.

آموزش و پرورش مهارت ها پس از درمان

برخی از بیماران می‌توانند از مهارت‌های اولیه خود استفاده کنند و به کار خود بازگردند. اگر بیمار با چالش‌های مهمی روبرو شود، سپس به او آموزش داده می‌شود تا به او کمک کند مهارت‌های مورد نیاز برای همسویی با اهداف، اولویت‌ها یا ارزش‌های جدید خود را توسعه دهد. این امر چیزی را ایجاد می کند که کارشناسان آن را یک چرخه مثبت می نامند که در آن کیفیت زندگی فرد در حال بهبود است.