اگر والدین بفهمند که بچههایشان دوستی خیالی دارند، چهکار میتوانند بکنند؟
این را مانند هر جنبهي دیگری از تربیت میبینم: اگر از آن لذت میبری، آن را بپروران و تشویق کن. میتوانید درمورد همنشین خیالی پرسوجو کنید. برخی والدین واقعاً احساس میکنند انگار صحبتکردن درمورد چیزی که وجود ندارد، درست نیست؛ مثل این است که چیزی را از خودت ببافی. برای برخی دیگر از والدین نوعی داستانسرایی خلاقانه است و برای برخی دیگر دروغ است. بنابراین بسته به فرهنگ خانوادهتان و اینکه چه حسی در این باره دارند، بهروشهای مختلفی پاسخ خواهند داد. حتی برای آنهایی که فکر میکنند این کار خارقالعاده و واقعاً سرگرمکننده است نیز محدودیتهایی وجود دارد. بیشتر همنشینان خیالی اجازه ندارند به کلیسا بیایند و اگر در خانهٔ مادربزرگ درموردش صحبت کنید و مادربزرگ نفهمد جریان از چه قرار است، ممکن است اوضاع بغرنج شود.
شاید مناسبت رسمیای وجود دارد که همنشین خیالی آنها نمیتواند دور میز بنشیند؛ اما ممکن است که هرروز، موقع ناهار، او بشقاب خودش را داشته باشد. این چیزی است مثل هر موقعیت دیگری که والدین باید تصمیم بگیرند کجا میخواهند محدودیتها را بگذارند. والدین میتوانند بهجای اینکه یک ظرف غذا برای او سرو کنند، بهراحتی چیزی مانند این بگویند: «خب همنشینهای خیالی غذای خیالی هم میخورند.»
اگر کودکی همنشین خیالیاش را بهخاطر کاری که خودش کرده سرزنش کند چه باید کرد؟
باز هم اینجا جایی است که در آن محدودیتی میگذارید. بیشتر بچهها یک بار این کار را امتحان خواهند کرد و والدین نخواهند پذیرفت. بهنظر من در اینجور موقعیتها اگر کودک میگوید فلانی یا بهمانی این کار را کرد، والدین میتوانند بگویند: «خب تو باید تمیزش کنی؛ چون آدمهای خیالی نمیتوانند خرابکاریهای واقعی را تمیز کنند.» ضرورتاً مجبور نیستید دوست خیالی را بهعنوان عذر بپذیرید. ضرورتاً مجبور نیستید بگویید «نه او این خرابکاری را به بار نیاورده؛ تو کردهای.» شما میتوانید مطمئن شوید کودک عواقب این خرابکاری را به عهده میگیرد.
در چه سنی داشتن همنشین خیالی بیماری محسوب میشود؟
حتی کوچکترین بچهها هم میفهمند که همنشینهای خیالی واقعی نیستند. بسیاری از کودکان وقتی در مورد دوست خیالی مورد پرس و جو قرار می گیرند، می گویند: «میدانید، او واقعی نیست. او فقط یک دوست ساختگی است.» بنابراین آنها میدانند.
کودکان زیادی در سنین قبل از مدرسه مورد مطالعه قرار گرفته اند،چراکه آنها درمورد هم نشین خیالی خودشان صحبت میکنند. ما شواهد زیادی در تحقیقات داریم که نشان میدهد کودکانِ خیلی بزرگتر از این سن هم همنشین خیالی دارند؛ اما آنها درونی هستند و درموردشان زیاد صحبت نمیکنند. ممکن است آنها کمی برای گفتن دربارۀ دوست خیالیشان مردد باشند؛ اما بههرحال آنها را دارند. همچنین شواهدی وجود دارد که این بچهها در دوران نوجوانی نیز آنها را دارند.
در ادبیات، داستانهایی از بزرگسالان هم وجود دارد که همنشین خیالی داشتهاند. نکتهٔ کلیدی این است که آنها میدانند این دوستها واقعی نیستند.
در صورتی نگران میشویم که کودک نفهمد که همنشینش واقعی نیست
بیشتر کودکان به این امر آگاهاند. اما اگر چنین موقعیتی پیش بیاید، پس شما درمورد کودکی صحبت میکنید که مشکلات بسیار دیگری هم دارد که از قبل دربارهٔ او میدانستید. بسیار کم پیش میآید که داشتن همنشین خیالی نشانهٔ آسیبی روانی باشد.
دکتر مهدی قاسمی_روانپزشک