اختلال شخصیت وابسته (DPD) مخفف dependent personality disorder یکی از 10 نوع اختلال شخصیت است. اختلال شخصیت وابسته بر نحوه تفکر، عملکرد و سلامت روان افراد تاثیر می‌گذارد و موجب بروز رفتارهای متفاوتی می‌شود. انواع دیگر عبارتند از اختلال ضد اجتماعی، اختلال شخصیت خودشیفته و اختلال شخصیت پارانوئید. اختلال شخصیت وابسته معمولا در دوران کودکی یا تا سن 29 سالگی شروع می‌شود.
افراد دارای اختلال شخصیت وابسته نیاز شدید به مراقب دیگران دارند. اغلب برای نیازهای عاطفی یا فیزیکی به اطرافیان خود وابسته می‌شوند و اشاره به افرادی دارد که در مراقبت از خود، احساس تسلیم، درماندگی یا ناتوانی می‌کنند. به نحوی که حتی در تصمیم‌گیری‌های ساده نیز دچار مشکل می‌شوند. به همین دلیل همواره به دنبال فردی هستند
آمار نشان می‌دهد که تقریبا 10 درصد از بزرگسالان دارای اختلال شخصیت وابسته هستند. همجنین زنان نیز بیشتر از مردان این اختلال را تجربه می‌کنند.
چه چیزی باعث اختلال شخصیت وابسته (DPD) می شود؟
اگرچه علت دقیق DPD مشخص نیست، اما به احتمال زیاد ترکیبی از عوامل بیولوژیکی، رشدی، مزاجی و روانی را شامل می شود. برخی از محققان بر این باورند که سبک فرزندپروری مستبدانه یا بیش از حد محافظ می تواند منجر به ایجاد ویژگی های شخصیتی وابسته در افرادی شود که مستعد ابتلا به این اختلال هستند
کارشناسان دریافته‌اند که احتمال خطر اختلال شخصیت وابسته (DPD) در افرادی که تجربیات زندگی خاصی دارند بیشتر است، از جمله:
روابط توهین‌آمیز: افرادی درتجربه رابطه‌ی تحقیرآمیز را دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به شخصیت وابسته هستند.
ترومای دوران کودکی: کودکانی که تجربه کودک آزاری (از جمله آزار کلامی) یا بی توجهی داشته اند ممکن است دچار اختلال شخصیت وابسته شوند. همچنین ممکن است افرادی را که در دوران کودکی یک بیماری تهدید کننده زندگی را تجربه کرده اند، تحت تاثیر قرار دهد.
سابقه خانوادگی: فردی با یکی از اعضای خانواده که دارای اختلال شخصیت وابسته یا اختلال اضطراب دیگری است ممکن است بیشتر به تشخیص DPD مبتلا شود.
اختلال شخصیت وابسته (تصویر1)
همچنین سایر عواملی که ممکن است احتمال ابتلا به اختلال شخصیت وابسته را افزایش دهد:
- رفتار مطیعانه
- اتکا به دوستان یا خانواده برای تصمیم گیری
- نیاز به اطمینان مکرر
- به راحتی از عدم تایید صدمه می بینید
- احساس انزوا و عصبی بودن در زمان تنهایی
- ترس از طرد شدن
- حساسیت بیش از حد به انتقاد
- ناتوانی در تنهایی
- داشتن تمایل به ساده لوح بودن
- ترس از رها شدن
افراد مبتلا به DPD ممکن است نیاز به اطمینان مداوم داشته باشند. زمانی که روابط و دوستی ها قطع شود، ممکن است ویران شوند.
زمانی که فرد دچار اختلال شخصیت وابسته تنهاست، ممکن است موارد زیر را تجربه کند:
برخی از این علائم برای افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی یکسان است. افراد مبتلا به شرایط پزشکی مانند افسردگی یا یائسگی نیز ممکن است برخی از این علائم را تجربه کنند. در صورت مشاهده هر یک از علائم بالا به متخصص حوزه سلامت روان مراجعه فرمایید.
علائم شخصیت وابسته چیست؟
افراد مبتلا به DPDاختلال شخصیت وابسته از نظر عاطفی بیش از حد به افراد دیگر وابسته می شوند و تلاش زیادی را صرف جلب رضایت دیگران می کنند. افراد مبتلا به DPD تمایل دارند رفتارهای نیازمند، منفعل از خود نشان دهند و ترس از جدایی دارند. سایر ویژگی های رایج این اختلال شخصیت عبارتند از:
- اجتناب از مسئولیت شخصی
- مشکل تنها بودن
- ترس از رها شدن و احساس درماندگی در پایان روابط.
- ترس از قضاوت شدن و انتقاد
- بدبینی و عدم اعتماد به نفس
- مشکل در تصمیم گیری های روزمره
اختلال شخصیت وابسته در زندگی واقعی چگونه است؟
اختلال شخصیت وابسته ممکن است از فردی به فرد دیگر کمی متفاوت به نظر برسد.
بسیاری از مردم بر این باورند که افکار منفی که در مورد خود دارند درست است از اين قبيل افكار كه “من دوست داشتنی نیستم” يا “من در هر جمعي احساس اضافه بودن ميكنم”. اما حقيقت اين است كه اينها صرفا افكاري هستند كه افراد آن را در سر خود مي‌پرورانند.
اگر شخصی که برای راهنمایی به او وابسته هستید ناامید شود یا تحت تأثیر نیازهای شما قرار گیرد، ممکن است فکر کنید “آه، من درست گفتم” و افکار منفی ممکن است اکنون برای شما مهر تاييد خورده و سپس این چرخه ادامه می یابد. زیرا به طور غریزی سعی مي‌كنيد همان نوع راحتی را از دیگران خریداری کنید.
برخی از نمونه های دیگر از اینکه اختلال شخصیت وابسته در زندگی روزمره چگونه به نظر می رسد عبارتند از:
- انتقاد از خود و خود شک و تردید. برای مثال، ممکن است به خاطر اشتباهی که به راحتی در شخص دیگری ببخشید، خود را «احمق» خطاب کنید.
- طفره رفتن از مسئولیت در محل کار دوری از پروژه های بزرگ – یا حتی فقط وظایف اصلی شما – برای جلوگیری از ناامید کردن دیگران می تواند نشانه‌ای از این باشد که عزت نفس شما ممکن است تحت تأثیر اختلال شخصیت وابسته قرار گیرد.
- دوری از موقعیت های اجتماعی كه گاهی اوقات دعوت به معاشرت با کسانی را که در «شورای درونی» شما نیستند رد کنيد.
- عدم استقلال کامل وقتی با افرادی که دوستشان دارید بیرون می‌روید، اما به محض اینکه تنها هستید احساس پوچی می‌کنید.
- به دليل پوشاندن ناامنی حتی اگر مردم شما را از نظر ظاهری با اعتماد به نفس می بینند، ممکن است بین فردی که به دنیا نشان می دهید و احساسی که در درون خود دارید، قطع رابطه کنید. حتی ممکن است احساس کنید افرادی که شما را دوست دارند و به شما اهمیت می دهند در واقع چنین احساسی ندارند.
عوارض اختلال شخصيت وابسته چيست؟
افراد مبتلا به اختلال شخصيت وابسته در معرض خطر افسردگی، اختلالات اضطرابی و فوبیا و همچنین سوء مصرف مواد هستند. آنها همچنین در معرض خطر آزار قرار گرفتن هستند زیرا ممکن است خود را مايل به انجام هر کاری بدانند تا روابط خود با شريك عاطفي يا شخص صاحب قدرت را حفظ كنند.
اختلال شخصیت وابسته (تصویر3)
چگونه اختلال شخصيت وابسته درمان می‌شود؟
مانند بسیاری از اختلالات شخصیت، افراد مبتلا به شخصیت وابسته معمولاً به دنبال درمان این اختلال نیستند. در عوض، زمانی که با مشکلی در زندگی‌شان مواجه می‌شوند- که اغلب ناشی از تفکر یا رفتار مرتبط با این اختلال است – و دیگر قادر به مقابله نباشند، ممکن است به دنبال درمان باشند. افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی، مستعد ابتلا به افسردگی یا اضطراب هستند، نتایجی که ممکن است فرد را وادار به درخواست کمک کند.
مراجعه به متخصصان حوزه سلامت روان و روان‌درمانی، روش اصلی درمان اختلال شخصیت وابسته است. هدف درمان این است که به فرد مبتلا به این اختلال کمک کند تا فعال‌تر و مستقل تر شود و یاد بگیرد که روابط سالم ایجاد کند. این مراقبت راه های جدیدی را برای مدیریت شرایط سخت به شما می آموزد.
از این طریق اعتماد به نفس خود را میتواند ارتقاء دهید و تلاش خواهید کرد تا فعال‌تر و متکی به خود شوید. یک رابطه مثبت و معنادار می تواند اعتماد به نفس ایجاد کند و به شما کمک کند بر برخی از علائم شخصیت وابسته غلبه کنید.
همچنین داروها می توانند به تسکین اضطراب و افسردگی کمک کنند. درمانگر یا روان‌پزشک شما ممکن است دارویی را برای درمان حملات پانیک که ناشی از اضطراب شدید است، تجویز کند. برخی از داروها برای اضطراب و افسردگی عادت زا هستند، و باید به طور منظم در حین مصرف آنها به پزشک مراجعه کنید.
