بر اساس سازمان جهانی بهداشت(WHO) سلامت نه تنها به معنای نبود بیماری و معلولیت بلکه به معنای حالت بهینه خوب بودن جسمی، روانی و اجتماعی تعریف شده است. مفهوم سلامت روان در نظر WHO چیزی فراتر از نبود اختلالات روانی و شامل 1. خوب وبدن وضعیت ذهنی 2. ادراک خودکارآمدی 3. استقلال و خودختاری 4. کفایت و شایستگی 5. کفایت و شایستگی 5. وابستگی میان‌نسلی و 6. خودشکوفایی توانمدی‌های بالقوه فکری و هیجانی است. اختلال رفتاری- روانی به معنای حالات قابل توجه بالینی است که با تغییر در تفکر، خلق، هیجان یا رفتار مخشص و با ناراحتی و تشویش سخضی و یا اختلال کارکرد زندگی همراه باشد. این تغییرات در گسترده هنجار جامعه قرار نمیگیرند و به صورت واضح غیرعادی و بیمارگونه و عودکننده هستند.
بر اساس امارها، از هر 5 ایرانی یک نفر به اختلالات روانی دچار است. با این وجود بیشتر افراد سعی میکنند مشکلات خود را پنهان کنند و مایل به صحبت کردن درباره آنها با دیگران نیستند. متاسافنه بیشتر افراد زمانی که متوجه بیماری خود می‌شوند، حس شرمندگی یا عصبانیت نسبت به خود دارند. همچنین این افراد از قضاوت دیگران نیز ترس دارند و درباره آینده رابطه دیگران با او نیز نگران هستند.
از حدود دو دهه پیش نیز سازمان بهداشت جهانی به نقش نزدیک به 85 درصدی عوامل روانی و اجتماعی تاثیرگذار بر سلامت اشاره کرد. در این مقاله با هدف ارائه راهکارهای بهبود سلامت روان، به بررسی عوامل تهدید کننده سلامت روان میپردازیم.
1.بی توجهی به خواب و بیداری
داشتن برنامه خوابی منظم در طول روز بسیار در سلامت روانی افراد تاثیرگذار است. اما مهم‌تر از آن اهمیت میزان خواب و بیداری شما است. یعنی حداقل هفت الی هشت ساعت در طول شبانه روز بخوابید
2. فکر کردن به شرایط مطلق و سیاه و سفید
معمولا افرادی که از اضطراب و یا افسردگی رنج میبردند، سیاه و سفید فکر میکنند. آنها هیچ حد وسطی را در این دو طیف قرار نمیدهند و معتقد هستند که یا از نظر روانی بیمارند و یا از سلامت کامل برخوردارند.
ممکن است فردی در حال حاضر، احساس خوبی را تجربه نکند و از دچار بیماری رواین باشد اما این لزوما به این معنا نیست که فرد کاملا بیمار است. توجه به این نکته مهم است که تفکرات منفی هم خود میتواند مقدمه‌اي براي افسردگي و استرس باشد. بنابراين سعي كنيد با تفكر مثبت، افكار خود را به چالش بكشانيد و از خود بپرسيد،آيا اين واقعا صحيح است يا خير؟ در بسياري مواقع افكار ميتوانند كنترل بدن مار ا بر دست بگيرد.
به ياد داشته باشيد كه بيشتر افراد خود را جايي بين سلامتي و بيماري ذهني قرار ميدهند. در حقيقت، بر اساس يافته‌هاي وزارت بهداشت آمريكا، تنها 17 درصد افراد بزرگسال در آمريكا سلامت رواني مطلوب براي خود در نظر ميگيرند.
3. نااميدي در مسير بهبود سلامت روا
در اغلب اوقات افرادي كه داراي مشكلات روحي هستند گمان ميكنند كه اين وضعيت تا آخر باقي خواهند ماند و اميدي به بهبود وضعيت ندارند. اين افكار سياه و سفيد فرد را نااميدتر ميكند. بنابراين اجازه ورود اين افكار ار به ذهن ندهيد. اگرچه پايداري ذهن فرايندي زمان بر است و به ممارست و تلاش بسياري نياز دارد اما بدين معنا نيست هيچ اميدي براي بازگشت به زندگي عادي وجود ندارد. براي سلامتي روان مهم ترين نكته حفظ اميد و اراده و تلاش فراوان است. بايد سعي كنيد كنترل زندگي خود را به دست بگيريد و شرايط را به نفع خود تغيير دهيد
4. عدم تحرك
اگرچه رعايت رژيم غذايي خاص نقش مهمي در سلامت روان دارد اما بسياري تصور ميكنند كه اين رژيم به تنهايي كافي است و نيازي به تحرك ندارد. اين درحالي است كه عدم تحرك يكي از عوامل خطرناك است كه سلامت افراد را تهديد قرار ميدهد.
مسئله این جاست؛ ما نه تنها نیاز داریم راه‌هایی پیدا کنیم تا افراد را تشویق به تحرّک بیشتر کنیم، بلکه ما باید فضاهای کاری و برنامه‌ی کاری را به نحوی طرّاحی کنیم تا فرصت تحرّک داشتن را به کارکنان بدهیم.
نشستن در زمان طولاني نه تنها انرژي و قدرت ذهني افراد را ميكاهد بلكه نقش مهمي در سوخت و ساز بدن ايفا ميكند. به طوري كه كارايي بدن در سوزاندن چربي كاهش پيدا ميكند. از طرف ديگر داشتن ورزش، فرد را در حالت هوشيار نگه مي‌دارد.
5.احساس كم‌ارزشي در مقايسه خود با ديگران
بايد دائما اين نكته را در نظر داشته باشيد كه شما ارزش كمتري نسبت به ديگران نداريد. هر انساني داراي ارزش والايي است. خودرا دوست داشته باشيد زيرا اين موضوع كمك ميكند روند درمان سريع‌تري داشته باشيد. اضطراب، افسردگي و استرس ميتواند تحت عوامل متفاوتي افراد را درگير كنند اما تمركز حواس، پذيرفتن واقعيت وعشق به خود ميتواند شروع فرايند درمان باشد. هر كسي در زندگي اش ممكن است با اين مشكلات يا اختلالت مواجه شود بنابراين هيچ كس ارزش بيشتري نسبت به ديگري ندارد. هرگز خود را پست نشماريد. اكثر افراد در زندگي با مشكلاتي مواجه ميشوند اما اين موضوع باعث تبديل آنها به يك فرد بد و پست نخواهد شد. در واقع اين مشكلات از شما يك انسان قوي، محكم و چندوجهي مي‌سازد. بنابراين در طي اين مسير بسيار مهم است كه خودتان را باور داشته باشيد و اجازه ندهيد اين مشكلات از ارزش دروني شما كم كند. صحبت کردن با خود یکی از راه‌های کسب آگاهی از خود و توانایی‌ها است.
6. تجربه روابط سمي
ارين لئونارد پزشك و روانشناس در خصوص تجربه خود از مراجه كنندگاني كه از اضطراب و افسردگي رنج ميبردند، منشا بسياري از آن ها ار داشتن رابطه مسوم ميدانست كه خود افراد نيز از آن آگاهي نداشتند. اين روابط باعث مي‌شود اعتماد به نفس اين افراد از بين برود. حتي گاهي افراد چندين سال طول مي‌كشيد كه متوجه جنس رابطه خود شوند.
براي تغيير اين وضعيت نياز است كه فرد ابتدا از ديگران كمك بگيرد و بفهمد طرف مقبل از او سوء استفاده ميكند يا خير. سپس با يك فرد متخصص در ميان بگذارد. اين فرد ميتواند يكي از اعضاي خانواده، يك دوست نزديك و يا يك مشاور باشد.
در اين بحث به عوامل تحديد‌كننده بهداشت رواني پرداختيم و از مطالعات و بررسي چنين نتيجه ميگيريم كه عوامل بسياري متوانند سلامت رواني ما را مختل كند. يكي از مهم ترني ويژگي اختالات رواني تنوع آن هاست كه نه تنها شيوه تاثيرگذاري آن بر روي افراد متفاوت است بلكه عوامل و زمينه‌هايي كه سلامت رواني افراد را مورد خطر قرار ميدهند نيز متفاوت است. ارائه فهرست كاملي از عوامل تهديدكننده سلامت روان، كار دشواري است چرا كه هر رويداد منفي در زندگي افراد ممكن است تهديد كننده باشد.
